کد مطلب:193881 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:257
ابن ابی عمیر
یكی از مصادیق «الصالحون قبلكم» ابن ابی عمیر است كه پول او را از راه به در نبرد و در سخت ترین وضعیت فریفته ی پول و ثروت نشد.
او عالمی دینی بود كه زندگی اش را از راه كسب و معامله اداره می كرد و از همین راه ثروت زیادی به دست آورده بود. هارون الرشید او را به جرم طرفداری از ائمه به زندان افكند و مدت هفده سال از عمر خود را در زندان گذراند. علاوه بر حبس، به دستور
[ صفحه 28]
هارون تمامی اموالش نیز مصادره شد. شیخ طوسی در تهذیب الأحكام نقل می كند كه ابن ابی عمیر هنگام آزادی از زندان می گفت: به خدا قسم اكنون حتی محتاج یك درهم هستم. او قبل از آن كه به زندان افتد به شخصی مبلغی قرض داد و طی سال هایی كه در زندان به سر می برد، این شخص به او بدهكار بود.
پس از آزادی از زندان، شخص بدهكار فهمید كه ابن ابی عمیر از زندان آزاد شده و به سختی روزگار می گذراند. خانه اش را فروخت تا پول ابن ابی عمیر را برگرداند. ابن ابی عمیر مطالبه نكرده بود، اما او دلش سوخت و خانه اش را فروخت تا دین خود را ادا نماید. پول هایی را كه از فروش خانه به دست آورده بود، در میان كیسه ای گذاشت و به در خانه ی ابن ابی عمیر آمد. گفت: این پول ها از آن توست. ابن ابی عمیر پرسید: بابت چه؟ گفت بابت بدهی ام. پرسید این پول ها را از كجا آوردی؟ املاك خود را فروخته ای؟ پاسخ داد: نه. پرسید: كسی به تو هدیه داده است؟ پاسخ داد: نه، گفت، پس این پولها را از كجا آوردی [1] .
گفت: خانه ام را فروخته ام. ابن ابی عمیر با شنیدن این جمله گفت: به خدا قسم من در وضعیتی به سر می برم كه حتی به یك درهم نیز نیاز دارم،اما حاضر نیستم حتی یك درهم از این پول ها را قبول نمایم، و قبول نكرد. اگر ابن ابی عمیر پول ها را می گرفت از جهت شرعی هیچ اشكالی نداشت. چرا كه اگر بدهكار خود با رضایت و بدون آن كه اجباری در كار باشد، چنین كرد، گرفتن پول از او اشكالی ندارد. فقط یك نكته وجود دارد و آن این است كه حضرت امیر علیه السلام می فرماید: «فأحبب لغیرك ما تحب لنفسك و اكره له ما تكره لها [2] ؛ آنچه برای خود می پسندی برای دیگری نیز، بپسند و آنچه برای خود ناپسند می داری برای او نیز مخواه». به هر حال ابن ابی عمیر پول ها را
[ صفحه 29]
نگرفت و به بدهكار گفت: برو و خانه ات را پس بگیر و معامله را فسخ كن. این روایت را شیخ طوسی در تهذیب و صاحب وسائل با چند سند در جاهای مختلف از جمله «كتاب القرض والدین» نقل كرده اند.
گفته شد كه امام صادق علیه السلام فرموده است: اعمال صالحان قبل از خود را، سرمشق قرار دهید. ابن ابی عمیر یكی از این صالحان است؛ فردی كه در عین فقر و درماندگی حاضر نیست برادر مؤمنش، خانه و مسكن خود را برای ادای دین بفروشد. مسئله مال و ثروت بی اندازه مهم است و نباید از آن غافل بود.
او عالمی دینی بود كه زندگی اش را از راه كسب و معامله اداره می كرد و از همین راه ثروت زیادی به دست آورده بود. هارون الرشید او را به جرم طرفداری از ائمه به زندان افكند و مدت هفده سال از عمر خود را در زندان گذراند. علاوه بر حبس، به دستور
[ صفحه 28]
هارون تمامی اموالش نیز مصادره شد. شیخ طوسی در تهذیب الأحكام نقل می كند كه ابن ابی عمیر هنگام آزادی از زندان می گفت: به خدا قسم اكنون حتی محتاج یك درهم هستم. او قبل از آن كه به زندان افتد به شخصی مبلغی قرض داد و طی سال هایی كه در زندان به سر می برد، این شخص به او بدهكار بود.
پس از آزادی از زندان، شخص بدهكار فهمید كه ابن ابی عمیر از زندان آزاد شده و به سختی روزگار می گذراند. خانه اش را فروخت تا پول ابن ابی عمیر را برگرداند. ابن ابی عمیر مطالبه نكرده بود، اما او دلش سوخت و خانه اش را فروخت تا دین خود را ادا نماید. پول هایی را كه از فروش خانه به دست آورده بود، در میان كیسه ای گذاشت و به در خانه ی ابن ابی عمیر آمد. گفت: این پول ها از آن توست. ابن ابی عمیر پرسید: بابت چه؟ گفت بابت بدهی ام. پرسید این پول ها را از كجا آوردی؟ املاك خود را فروخته ای؟ پاسخ داد: نه. پرسید: كسی به تو هدیه داده است؟ پاسخ داد: نه، گفت، پس این پولها را از كجا آوردی [1] .
گفت: خانه ام را فروخته ام. ابن ابی عمیر با شنیدن این جمله گفت: به خدا قسم من در وضعیتی به سر می برم كه حتی به یك درهم نیز نیاز دارم،اما حاضر نیستم حتی یك درهم از این پول ها را قبول نمایم، و قبول نكرد. اگر ابن ابی عمیر پول ها را می گرفت از جهت شرعی هیچ اشكالی نداشت. چرا كه اگر بدهكار خود با رضایت و بدون آن كه اجباری در كار باشد، چنین كرد، گرفتن پول از او اشكالی ندارد. فقط یك نكته وجود دارد و آن این است كه حضرت امیر علیه السلام می فرماید: «فأحبب لغیرك ما تحب لنفسك و اكره له ما تكره لها [2] ؛ آنچه برای خود می پسندی برای دیگری نیز، بپسند و آنچه برای خود ناپسند می داری برای او نیز مخواه». به هر حال ابن ابی عمیر پول ها را
[ صفحه 29]
نگرفت و به بدهكار گفت: برو و خانه ات را پس بگیر و معامله را فسخ كن. این روایت را شیخ طوسی در تهذیب و صاحب وسائل با چند سند در جاهای مختلف از جمله «كتاب القرض والدین» نقل كرده اند.
گفته شد كه امام صادق علیه السلام فرموده است: اعمال صالحان قبل از خود را، سرمشق قرار دهید. ابن ابی عمیر یكی از این صالحان است؛ فردی كه در عین فقر و درماندگی حاضر نیست برادر مؤمنش، خانه و مسكن خود را برای ادای دین بفروشد. مسئله مال و ثروت بی اندازه مهم است و نباید از آن غافل بود.
[1] مستحب است شخص طلب كار، وقت بدهي خود را از بدهكار دريافت مي كند از او بپرسد كه پول را از كجا آورده است اين مطلب از آن رو نيست كه از حلال بودن پول اطمينان حاصل شود، بلكه حتي اگر طلبكار يقين داشته باشد از راه حلال بوده مستحب است سؤال كند تا مطمئن گردد بدهكار ضروريات زندگي اش را براي پرداخت دين نفروخته است.
[2] نهج البلاغه، نامه ي 31.